در سال 312 پ م یازده سال پس از مرگ اسكندر در میان هرج و مرج ناشی از مرگ او، سلوكوس سردار یونانی توانست بابل را به زیر فرمان خود گیرد. سلوكوس سپس ایلام و ماد را به تصرف در آورد و پادشاهی سلوكیان را تاسیس نمود. او توانست در سال 301 پ م سوریه و بخشهای زیادی از آسیای صغیر را فتح كند. از آنجا كه دولت سلوكی در ایران پایگاه قومی نداشت و بیگانه محسوب می شد، دولتی آكنده از درگیریهای گوناگون بود.از این رو سلوكوس با ایجاد شهرهای جدید سیاست كوچ دادن یونانیان به ایران را پیش گرفت. اسكندر بیست و پنج شهر در آسیا تاسیس كرده بود و سلوكوس و آنتیوخوس نیز به كار او ادامه دادند. البته اینها را نمی توان شهر دانست و بهتر است ازآنها به عنوان پایگاههای نظامی و پادگان یاد كرد. در سیستان، دشت ری، نهاوند، هرات و ایلام میتوان پایگاههایی این چنین را پیدا كرد. یک نمونه دیگر شهر شوش است. شوش در طی کشورگشایی اسکندر و غارت سپاهیان یونانی تخریب شده بود. از دوره سلوکوس مقدونیه ای ها بر بخشی از خرابه های شوش ویلاهای بزرگی برای خود ساختند و در زمان آنتیوخوس اول آنرا سلوکوس نام نهادند. سلوکیان بی اطلاع از چندین هزار سال قدمت شهر شوش تا آن زمان و بی اعتنا به تاریخ این شهر، برای آن نام جدیدی انتخاب کردند و آنرا با افتخار شهری یونانی خواندند. این شهرها دوره زندگی کوتاهی داشتند و در کمتر از دو قرن، با فرار سلوکیان به مقدونیه، همه این شهرها به نام و سنت قبلی خود بازگشتند.
سلوكیان در اوج قدرت خود 72 حوزه حكومتی داشتند كه هر چندتا از آنان یك ساتراپی را تشكیل می داد. ولی با گذشت زمان سلطه آنان در فلات ایران به ویژه در شرق آن رو به زوال گذاشت، زیرا تحركهای ضد بیگانه در گوشه و كنار فلات ایران دیده میشد.آنها در سال دویست و پنجاه پ م پارت و هرات را توسط اشكانیان از دست دادند. در سال 247پ م سوریه و سپس ماد وپارس ایلام و بابل را نیزازدست دادند. سرانجام در164پ م سلسله سلوكی به كلی منقرض شد

نقوش گلدان دینور

سلكوس اول


در سال 312پ م بابل را فتح كرد و آنجا را پایتخت خود قرار داد. او پارسها، مادها، بلخی ها عربها، تپوریها، سغدیها، هیركانیها و رخجی ها را به زیر سلطه خود در آورد. سوریه تا كرانه مدیترانه را نیز فتح كرد. او با اپما دختر ایرانی اهل هیركانی ازدواج كرده بود تا ایرانیان از این بابت احساس رضایت كنند كه ولیعهد سلوكوس خون ایرانی دارد. او كه احساس خستگی از شاهی در فلات ایران می كرد به قصد سلطنت مقدونیه حكومت را به پسرش سپرد و به سوی سرزمین خود رفت ولی در راه در سال 218پ م قبل از رسیدن به مقدونیه به دست رقیبان مقدونیایی خود كشته شد
سلوکوس از سال 300پیش از میلاد سکه ضرب کرده است. سکه های او بیشتر در فارس ضرب شده اند. سکه های سلوکوس ضرب شوش بسیار کم به دست آمده اند.

سکه منسوب به اسکندر

آنتیوخوس اول


او در زمان پدر اداره ساتراپی های شرقی را بر عهده داشت.او با اجازه پدرش با زن پدرش ازدواج كرد. از چگونگی حكومت او چیزی نمی دانیم. در سال 281پ م به شاهی رسید و بیست سال بعد در حال سركوبی شورشی محلی كشته شد

آنتیوخوس سوم


او درسال223 پ م پادشاه شد و به نام آنتیوخوس بزرگ مشهور است. او كه در نوجوانی به شاهی رسیده بود به مرور توانست در شرق قدرت را به دست گیرد. او مولون را ساتراپ ماد نمود و آلكساندر را ساتراپ فارس. وی به سبب جوانی همه اختیارات حكومتش را به وزیرش سپرد. مولون به دشمنی پرداخت و شهر سلوكیه تا فرات را به زیر سلطه خود آورد. آنتیوخوس خود به جنگ مولون رفت و او را شكست داد. آلكساندر نیزخود به زندگی خود پایان داد.
پس از این موفقیت او به سمت شرق آمد. ابتدا با حمله به آذربایجان بدون جنگ آنجا را به زیر سلطه درآورد. تا سال209پ م به سركوبی شورشهای آسیای صغیر پرداخت. آنتیوخوس توانست به شهر صد دروازه برسد كه ظاهرا پایتخت پارت بود. او اردوان را شكست داد و قرار شد از او خراج بگیرد ولی از قدرت اشكانیان كاسته نشد. اشكانیان تن به جنگ نمی دادند وسر به فرمان هم نمی دادند، به این ترتیب آنتیوخوس خسته شده بودو از جنگ با آنها دست كشید

سنگ نوشته آنتیوخوس سوم در نهاوند

از قرن سوم پیش از میلاد چندین ژنرال سلوکی در شمال غرب آسیای مرکزی چندین اقامتگاه برپا کردند و فرهنگ سلوکی توسط یونانیانی که به باختر و قندهار کوچ کرده بودند وارد شرق شد. این فرهنگ توسط فرهنگ بودایی وارد شده از دره گنگ جایگزین شد.

مجسمه هرکول

طرح بودایی با هنر یونانی

بگرام افغانستان

آی خانوم افغانستان

از سلوكیان اثر مهم معماری بر جای نمانده است جز چند ستون و خط نوشته یونانی كه البته میتوان این آثار را به دوره اشكانی نیز نسبت داد .آنها كه با هدف هلنیزه كردن ایران آمده بودند نه تنها موفق به این كار نشدند بلكه با فرهنگ ایران نیز آمیخته شدند و بدون داشتن هیچ پایگاه مردمی فقط توانستند دو قرن و نیم در زندگی آزاد ایرانیان و فرهنگ ایرانی وقفه اندازند و ثروت ایران را به مقدونیه انتقال دهن