سیلك محوطه باستانی وسیعی است در كنار روستای دیزچه در كنار جاده ای كه كاشان را به فین وصل میكند.این محوطه دو تپه شمالی و جنوبی با فاصله 600متر دارد.در اطراف تپه جنوبی دو گورستان قرار دارد. این منطقه توسط رومن گیرشمن حفاری شده است.در تپه شمالی دو دوره فرهنگی مشخص شد كه قدیمیترین آثار آن به 7500سال پیش تعلق دارد و حدود 6100سال پیش متروك شده است.درتپه جنوبی نیز از 6100سال پیش زندگی جاری بوده است. دوره دیگری نیز شناخته شده است كه در این دوره زیگورات سیلك ساخته شده است و به 5000سال تا 4250سال پیش تعلق دارد. دو گورستان به 3500 سال قبل و 3000 سال قبل یعنی دوره ماد ها تعلق دارند. این منطقه را شاید بتوان تنها شهر جهان محسوب كرد كه هفت هزار و پانصد سال در آن زندگی جاری است.

خاكسپاری در این دو گورستان مادی با موارد دیگر خاكسپاری در فلات ایران فرق دارد و نشان از ظهور فرهنگ جدیدی دارد. آنها ابتدا گودالی حفر میكردند و جسد را در آن قرار میدادند سپس روی آنرا خاك میریختند تا مانند سقفی شیروانی از سطح زمین بالاتر آید و روی تپه خاكی را سنگ میگذاشتند. درون قبرها اشیای سفالی و مفرغی و تزیینی قرار میدادند. در این زمان هنوز طلا شناخته نشده بود. سفال مادی این دوره شبیه سفالهای نوشیجان و گودین و همچنین شبیه سفالهای فریگ است .سبك ساخت این سفالها با دوره های قبل متفاوت است.در این میان ظروف آبخوری با آبریزهای به شكل منقار پرندگان دیده میشود كه كاملا نوظهور است. این ظروف طرحهای متنوعی دارندو مشابه آنها در شمال غرب ایران دیده شده ولی آنها بدون طرح هستند.

در هزاره اول پیش از میلاد در همه فلات ایران همه گیر شد. ظروف لوله منقاری سیلک را میتوان از اولین نمونه های آن دانست.
یک دژ مادی نیز بر روی تپه کشف شد. در دیوارهای این دژ میان خشتهای گلی از سنگ لاشه استفاده شده است که نمونه مشابه آنرا در تاریخهای قدیمی تر در فلات ایران نمیتوان دید. احتمالا این نوع آوری توسط معماران اهل سیلک بوجود آمده است تا استحکام دیوارها بیشتر شود.

آثار پیش از تاریخ سیلك

آثار مادی سیلك

گیرشمن كشف كرد كه سازه عظیم سیلك بر روی سكو قرار گرفته است كه بعد از آن در شهرهای اورارتویی ومادی میتوان این نوع سكوها را مشاهده كرد.كاسه های با لبه واریخته در این مكان بسیار دیده میشوند كه به دوره آغاز نگارش تعلق دارند و بر روی آنها آثاری از نگارش دیده میشود كه به دوره آغاز نگارش ایلامی تعلق دارند.

نوشته های پیش از ایلامی سیلک

در حفاری هایی كه در زمستان سال 1380 انجام شد دیوار خشتی سكوی زیگورات نمایان شد و این زیگورات را میتوان قدیمی ترین زیگورات فلات ایران و بین النهرین نامید. چهار گوشه زیگورات رو به چهار جهت اصلی جفرافیایی بوده و سه طبقه داشته است.دو برجك قوس دار نیز در بالاترین سطح زیگورات قرار دارند كه رو به سمتی هستند كه در طلوع آفتاب اولین شعاعهای نور خورشید را جذب میكنند. بر بالای زیگورات نیز اتاقكی قرار داشته است.البته باید گفت نظرات مختلفی در مورد زیگورات بودن یا نبودن این سازه بیان شده است و در مورد آن نمی توان نظر قطعی داد، تنها می توان آنرا به عنوان یك نظریه قبول كرد

تصاویر تپه سیلك