بازی و سرگرمی در دنیای باستان

تعداد زیادی اشیای کوچک مانند ماکت خانه، سرباز، حیوان و غیره داز دنیای باستان کشف شده است. این اشیای از مواد مختلفی همچون سفال سنگ یا چومب ساخته می شدند. نمی توان گفت آنها اسباب بازی بوده اند زیرا می توان آنها را اشیایی مذهبی نیز دانست. مردم جیرفت و مصر عروسکهایی با قطعات جدا جدا می ساختند که توسط طناب هایی به هم متصل شده بودند. این عروسکها همانند عروسکهای خیمه شب بازی کنونی بودند و مفصل های متحرک داشتند.

بازی های تخته ای متنوع و مشابهی ازمناطق مختلف دنیای باستان کشف شده است. همه آنها نسخه هایی از بازی مار و پله امروزی هستند. نمی توان گفت اولین بازی تخته ای در کجا ساخته شده است چراکه تقریبا همه کشورها بازی های مخصوص خود را داشته اند. شرق ایران را می توان یکی از اولین سرزمینها در ابداع بازی های تخته ای دانست. این بازی ها توسط تاس انجام می شدند.

بازی تخته ای

بازی های تخته ای در بسیاری از سایتهای باستان شناسی جهان بدست آمده اند. در فلسطین و مصر این بازی ها از عاج و چوب به صورت نفیس ساخته می شدند و در سایر مناطق از سفال و سنگ.

در شش قبر از قبرهای شاهنشاهی اور از دوره سومر بازی های تخته ای بدست آمده اند که به هزاره سوم پیش از میلاد تعلق دارند. این بازی ها از چوب، فیروزه، گرانیت قرمز و صدف ساخته می شدند. این مدل بازی ها به مدت سه هزاره در شرق نزدیک طرفدار داشتند.

بازسازی یک بازی تخته ای که در مقبره توتان خامون از 1323پیش از میلاد بدست آمده است. اصل بازی از عاج، طلا و چوب ساخته شده بود.

بازیهای تخته ای بسیار نفیسی از کاخ اسرحدون یافت شده اند. بازی های تخته ای قطعات گوناگون و تاس داشتند. دو بازی از بازی های کاخ اسرحدون دقیقا مشابه بازی هایی هستند که در مصر نیز یافت شده اند. در بازی اول که 22خانه دارد، مهره ها باید به انتهای مسیر برسند و تاس مهره ها را به جلو می برد. این بازی هم توسط شاهان انجام می شد هم توسط مردم عادی. یکی از این نوع بازیها در اتاق نگهبانی دروازه کاخ خرس آباد بدست آمده است و احتمالا نگهبانان آنرا بازی می کردند. بازی دوم به نام بازی58 سوراخ مشهور است. دو مدل از این بازی که توسط باستان شناسان کشف شده اند دارای راهنما بودند و باستان شناسان توانسته اند آنرا باز سازی کنند. این بازی 84 قطعه جداگانه داشته و نام مهره های آن خروس، عقاب، پرنده، بلبل و کلاغ هستند.مهره ها توسط تاس مثلثی حرکت می کردند و نام این بازی اشا بود.این بازی هنوز هم توسط یهودی های جنوب هند که به کوپین معروفند بازی می شود.
تاس ها از استخوان، سفال، سنگ یا شیشه ساخته می شدند و دارای شماره یک تا شش در وجوه خود بودند. علاوه بر تاس از سنگهای مختلف و استخوان گوسفند نیز به عنوان جلو برنده مهره ها استفاده می شد. سنگها به عنوان سنگ جلو برنده یا سنگ خنثی درون کیسه ای قرار داده می شدند و بازیکنان آنها را بیرون می کشیدند. اگر سنگ خنثی نصیب بازیکن می شد نوبت بازی را به حریف خود می داد .مهره های بازی هم به شکل داره، هرم، مخروط یا حیوانات بودند.

شطرنج را می توان از موفق ترین بازی های تخته ای دانست. این بازی در هزار سال پیش در هند ابداع شد و به مرور زمان تغییراتی در آن اعمال شده است.

منکالا یک بازی باستانی است که امروزه در آفریقا و کاراییب بسیار رواج دارد. این بازی نسخه های فراوانی دارد ولی در همه آنها بازیکنان باید سنگ یا مهره هایی را درون سوراخهایی قرار دهندو سعی کنند سوراخهای حریف را ببندند.

مهره های بازی استخوانی تخته ای از ارپاچیه عراق و تل لاخیش فلسطین

مهر های سنگی و استخوانی بازی تخته ای

مهره های بازی - مصر

تاس استخوانی سده های اول میلادی از منطقه هو مصر

تخته بازی - مصر

تخته بازی - مصر

تخته بازی درون کیسه پارچه ای- مصر

مهره بازی از عاج - مصر

اسباب بازی

بازی های ساکن و حرکتی هر دو توسط بچه ها بازی می شدند و هر یک اسباب بازی های خود را داشتند. بازی های حرکتی شامل بازی با سلاح های کوچک اسباب بازی، طناب بازی، هولاهوپ و توپ هستند. بازی های ساکن مانند بازی با لوازم خانه و حیوانات در سایز کوچک هستند. مدلهای گاری و اسباب خانه که در اسباب بازی های سفالی یافت شده اند می توانند نشان دهنده نوع واقعی اسباب خانه آن زمان باشند.
اسباب بازی ها در کنار کودکان درون قبر قرار می گرفت.

مجسمه های سفالی خروس-یونان - 600 تا 350 پ م

اسباب بازی سفالی گردونه- از دوره اوروک 4000 تا 3100 پیش از میلاد

ظروف سنگی اسباب بازی مصر 2600پ م

ظروف سفالی اسباب بازی ساخته شده از گل رود نیل در2600پ م

ظروف سفالی اسباب بازی از آتن، اسپارت و جنوب ایتالیا

مجسمه سفالی سوار کار- اسباب بازی بچه گانه- یونان

گاری سفالی اسباب بازی به همراه چرخ - تل براک سوریه

مجسمه سفالی اسب سوار و کله اسب- ترکیه و قبرس - دوره هلنی

اسباب بازی سفالی هاراپا در دره ایندوس

اسباب بازی سفالی هاراپا در دره ایندوس

بز سفالی هاراپا در دره ایندوس

گاو سفالی هاراپا در دره ایندوس

پرنده سفالی هاراپا در دره ایندوس

مجسمه گاری - سوریه

مجسمه زن با دستان متحرک - اشکانی

مجسمه مادر و کودک - سوریه

مجسمه زن با دستان متحرک - اشکانی

مجسمه زن با دستان متحرک - اشکانی

عروسک سفالی

آیینه های اسباب بازی

خروس چرخ دار - یونان

زن سفالی - یونان

تخت خواب کوچک - مصر

تمساح چوبی

مارمولک گلی

قایق گلی

حیوانات گلی

اردک چوبی

جغجغه یکی از اسباب بازی های مورد علاقه برای نوزادان و کودکان کوچک بود. تعداد بسیار زیادی جغجغه در قبور مختلف کودکان یافت شده است. جغجغه ها برنزی، چوبی، مسی، استخوانی و سفالی ساخته می شدند. درون بدنه جغجغه اجناسی مانند سنگ های کوچک قرار داده می شدند تا ایجاد صدا کنند. برخی مواقه اجناس درون جغجغه را به سکل پرنده می ساختند.

صدای جغجغه ها علاوه بر اینکه کودکان را سرگرم می کرد باعث دوری شیاطین هم می شد

جغجغه سفالی - ترکیه

جغجغه سفالی - عراق

جغجغه های سفالی ایران-عراق-فلسطین
هزاره اول پ م